Creator Lucas De Man, voormalig fotograaf des vaderlands Ahmet Polat en radiomaker Rashif El Kaoui starten een onderzoek naar wat het nu betekent om man te zijn en vangen de uitkomsten in theater, beeld en geluid. Ik ben 23 jaar en aangenomen als projectleider. Projectleider van een project over alles wat ik denk niet te zijn: bi-cultureel, boos en blank (ok, wel blank, niet boos), moslim, maar vooral… man. Want ik ben een jonge vrouw. Mijn taak? Het vooronderzoek uitzetten, het artistieke proces begeleiden, de makers en coproducenten coördineren, regelen, overzicht houden… Of ik er klaar voor ben? Ik krijg een duw, neem een aanloop en spring in het diepe. Het wateroppervlak rimpelt in kringen uiteen.

Opdracht 1: breng De Man in kaart

Mijn eerste opdracht lijkt simpel: maak een schets van hoe de positie van de man en het denken over de man veranderd is in de loop van de tijd. Zijn mannen en vrouwen gelijk? Wat is mannelijk? Is de man de baas? Nemen vrouwen het over? Hoe ziet de ideale man eruit? Metro, macho…?

Mijn eerste opdracht blijkt ingewikkeld: maak een schets van hoe de positie van de man en het denken over de man veranderd is in de loop van de tijd. In de loop van de geschiedenis is er weinig geschreven over mannen. De geschiedenis werd geschreven dóór mannen en ging vooral over ‘de ander’: over (hysterische) vrouwen, andersgelovigen, anders geaarden, anders gekleurden. Pas de laatste jaren wordt de rij met boeken en meningen over de man langer en langer.

Bij die rij met boeken begin ik. Daar voel ik me thuis als meisje. Het meisje dat verteld wordt dat ze wijs is, dat de bibliotheek in gaat, alle verdiepingen verkent, stapelt, 10 boeken meeneemt – want meer mag niet. Ik krijg ook een boek cadeau, A Room of One’s Own van Virginia Woolf. Die begon ongeveer 90 jaar geleden op soortgelijke wijze aan een opdracht van soortgelijke breedte ‘Breng in kaart: Vrouwen en literatuur’. Ook zij begon dus met het kijken naar rijen boeken. Dat heeft iets geruststellends. Er blijkt nog veel meer nog steeds op een soortgelijke manier te gaan. Dat heeft iets verontrustends. Maar goed. Virginia bladert en leest en kijkt dan op uit haar boeken, om zich heen.

En zo zet ook ik – het wijze meisje – mijn tweede stap: door (opnieuw) te leren dat het wijs is soms minder wijs te zijn. Doen, vragen, bellen, spreken, bier drinken, dat soort dingen. Ik kom in kringen waar ik nooit eerder kwam. Een eerste, kleine kring van mensen die actief en bewust bezig zijn met man-zijn, mannenemancipatie-workshops en mannelijkheid en waar algauw in kringetjes gedacht wordt. Een tweede, iets grotere kring van wat ze noemen genderstudies en feminisme, waar ze bezig zijn met de rol van, ja toch meestal vooral die van de vrouw en andere niet-dominante groepen mensen. In een kringgesprek van de ‘Feminist Club’ (27 vrouwen, 1 man) zet ik met gevaar voor politieke incorrectheid de man op de agenda.

Opdracht 2: Meet the Makers

Een meisje dat komt praten over man-zijn; de reacties die ik krijg in (voor)gesprekken lopen uiteen van duidelijk doen alsóf het de normaalste zaak van de wereld is, tot het openlijk uitspreken van verbazing.

Wie zijn eigenlijk die mannen, die makers, met wie ik ga werken en hoe denk ik dat zij in eerste instantie kijken naar hun projectleider?

Lucas De Man: Ga maar doen meisje

Mijn stage bij zijn Stichting Nieuwe Helden loopt bijna ten einde en hij vraagt me wat ik nog zou willen.  Ik: ‘Helemaal in een project duiken, van begin tot eind betrokken zijn’. Hij: ‘Wil je dat echt? Want we zoeken nú iemand voor De Man Is Lam. Dan ga ik nú bellen, hè?’ Charmeur, strateeg, verbinder. Vlaming in Nederland. Lucas houdt van snel schakelen en niet alleen in zijn Alfa Romeo. Humor als ontwapenend wapen. Doe de deur voor hem open (of hij trapt hem in) en verwelkom een wervelwind van ideeën, woorden en grappen. Ik surf al iets langer mee op de golven die hij veroorzaakt, wordt aangestoken door de wil om te doen, door te pakken.

Ahmet Polat: Wat kom jij doen meisje

‘Ik heb het gevoel dat jij zoiets hebt van: “wat weet jij nou van de wereld meisje.”’ We staan in de tuin van het Bijbelmuseum te midden van een mix van religies, seksuele voorkeuren, van mannen en vrouwen en alles daartussenin en daarbuiten en ik kijk op naar de beer van een man die voor me staat. Breed, volle baard. ‘Nooit zo bedoeld’, zegt hij, maar hij erkent mijn gevoel, want hij weet hoe belangrijk dat is. Hoe vaak heeft hij niet het gevoel gehad anders bekeken te zijn vanwege zijn Turks-Nederlands zijn. Spontaan, gevoelig, verbinder. Wat een warmte. Verfijnde smaak. Altijd opzoek naar een blik van herkenning, naar common ground. Het liefst aan een lange tafel met goed eten en fijne mensen.

Rashif El Kaoui: Gelukkig ben jij er meisje

Lucas, Ahmet en ik zijn naar Antwerpen gereden om Rashif te zien spelen in Reizen, Jihad. We eten van tevoren in het theater. Als ik me iets verder voorstel, voel ik een opgeluchte uitademing: dit is ook nieuw voor jou. Perfectionist, poëet, verbinder. Slank, elegant. MMA-fight host. Kijkt veel verder dan zijn rechte neus lang is de kat uit de boom. Meest sexy radiostem van de lage landen. Woordkunstenaar op het podium, op papier en in audio. Laat hem maar kijken, in zich opnemen en dit vertalen naar een compilatie van witty analyses, gelaagde samenvattingen en poëtische overpeinzingen.

Give me a break

Het begint een beetje een bubbel te worden. We organiseren avonden over mannenvriendschap, mannen en seks, mannen en beeldvorming, gaan alle debatten over mannen af… Mannen en vrouwen en alles daar tussenin zijn overal en de ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid op nog veel meer plekken. Gender is doorvlochten in het weefsel van onze samenleving en bevindt zich nu ook nog eens in het hart van het politieke debat. Documentaires over hoe het masker van mannelijkheid dat opgedrongen wordt aan jongens de bron van al het kwaad is, Trump en Clinton die hun eng traditionele man-zijn en strijdbare vrouw-zijn benadrukken…

Ik krijg het gevoel dat het goed is er even uit te stappen. Iets met dingen van een afstandje bekijken, tijd om te reflecteren. Ik trek mijn dansschoenen aan, op naar een salsa-avond. Maar daar besef ik dat de man vraagt en ik rondjes voor hem draai, de man daarbij zo lang mogelijk aankijkend. Hoewel het dansen heerlijk is, word ik er een beetje duizelig van.

Opdracht 3: Neem je positie in

Het team groeit. Rollen worden gezocht en ingenomen. Verhoudingen worden scherp gesteld. We zijn steeds meer op elkaar in gespeeld. Alles loopt. Alles draait. Ik draai draaiboeken in elkaar, produceer filmsets; bel, mail en meet. Ik ben steeds minder bezig met hoe ik gezien word en steeds meer bezig met zien. Wie heeft er wat nodig? Hoe creëer ik de ruimte voor eenieder om dat te doen waar hij het best in is?

Het leuke is dat als de posities eenmaal duidelijker zijn, je er ook weer meer mee kan gaan spelen, dat ze om kunnen draaien. En zo is het volgens mij ook op meta-niveau. Vrouwen nemen andere posities in, eisen ruimte op. Als we niet meer zo fucking bang zijn met zijn allen voor het veranderen van de verhoudingen, kunnen we elkaar de ruimte gunnen en er mee spelen, elkaar laten zijn met al onze verschillende lagen en kanten. Soms een meisje, soms een vrouw, soms een jongen, soms een man, altijd een mens.

Laten we dansen. Jij leidt niet, ik leid niet, het is een gesprek, een uitwisseling. Luister, neem mee, vertraag, versnel, daag uit, kijk aan, laat los, pak vast, zie.